ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ
(1941-2014)
Ο Λυκούργος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας το 1941. Εκεί πήρε και τα πρώτα του μαθήματα βυζαντινής μουσικής από τον θείο του Τάκη Αγγελόπουλο (1898-1987), ο οποίος υπήρξε Πρωτοψάλτης του Μητροπολιτικού Ναού Πύργου. Σπούδασε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παράλληλα με τις σπουδές του συμμετείχε στον βυζαντινό χορό της Μητρόπολης Αθηνών. Μαθήτευσε κοντά στον μεγάλο Δάσκαλο της Ελληνικής Μουσικής Σίμωνα Καρά από το 1971 έως το 1982. Ως πρωτοψάλτης έψαλε αρχικά στην Κοίμηση της Θεοτόκου Κυνοσάργους (1970-1981) και από το 1982 στην Αγία Ειρήνη της οδού Αιόλου (πρώτη Μητρόπολη των Αθηνών).
Το όνομά του είναι συνδεδεμένο με την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία (ΕΛΒΥΧ), την οποία ίδρυσε το 1977 με τους συνεργάτες του και διηύθυνε μέχρι την κοίμησή σου (2014), πραγματοποιώντας πάνω από 1200 εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο. Υπηρέτησε επάξια τους σκοπούς της, που είναι τόσο η συστηματική καλλιέργεια, έρευνα, προαγωγή και διδασκαλία της Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής, και γενικότερα η συμβολή στη διάσωση, διάδοση και προβολή της ως πολύτιμης εθνικής κληρονομιάς, όσο και η ανάδειξη του ξεχασμένου παλαιού ρεπερτορίου με την παρουσίαση του έργου παλαιών μελουργών αρχής γενομένης από τον Μαΐστορα Ιωάννη Κουκουζέλη. Εξέδωσε για τον σκοπό αυτό μεγάλο αριθμό ηχογραφημάτων (κασέτες και ψηφιακούς δίσκους), που αναγνωρίζονται ως σημεία αναφοράς στο μουσικό γίγνεσθαι. Αξεπέραστη είναι η συμβολή του στην τεχνική της διεύθυνσης του βυζαντινού χορού, όπου, πέραν του ταλέντου του, στηρίχτηκε στην έρευνα και στην αποκωδικοποίηση της γραπτής και της προφορικής παράδοσης.
Δίδαξε βυζαντινή μουσική στα ωδεία: «Ωδείο Αθηνών», «Φίλιππος Νάκας» και «Ν. Σκαλκώτας». Διηύθυνε τον Παιδικό Βυζαντινό Χορό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών από της ιδρύσεώς του (1984-1996), ενώ ήταν Διευθυντής στις Σχολές Βυζαντινής Μουσικής των Μητροπόλεων Ηλείας, Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, και Φθιώτιδος.
Πολύ σημαντική είναι η προσφορά του στη βυζαντινή μουσική μέσω της ΕΡΤ, με την οποία και συνεργάστηκε από το 1978 έως το 2009. Μέσα από τις εκπομπές του «Βυζαντινοί Εκκλησιαστικοί Ύμνοι» (1978-1982) και «Από την Ορθόδοξη και ανατολική μουσική παράδοση» (1978-2009) έχει παρουσιάσει πλούσιο υλικό, σπάνιες ηχογραφήσεις, μελέτες, συνεντεύξεις κτλ. Επίσης από το 2009 ήταν συνεργάτης του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος στο πλαίσιο της εκπομπής «Η μουσική των Αγγέλων».
Διετέλεσε μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του ΥΠΕΠΘ για τα Μουσικά Σχολεία (1998-2007), υπήρξε Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ), καθώς και ιδρυτικό μέλος του σωματείου «Η Χάρτα του Ρήγα».
Αξιοσημείωτη είναι η διττή καλλιτεχνική δραστηριότητά του, καθώς εκτός από ερμηνευτής βυζαντινών εκκλησιαστικών έργων ως σολίστ και ως διευθυντής της ΕΛΒΥΧ, έχει συμμετάσχει και σε σημαντικές παραγωγές έργων σύγχρονης μουσικής σπουδαίων Ελλήνων και ξένων συνθετών. Εξέχουσα προσωπικότητα ανάμεσα στους συνθέτες με τους οποίους έχει συνεργαστεί είναι ο Μιχάλης Αδάμης, διεθνώς αναγνωρισμένος συνθέτης και ερευνητής της βυζαντινής μουσικολογίας, πρωτοπόρος συνθέτης του 20ου αι. λόγω της ιδιαίτερης δημιουργικής του ταυτότητας. Και αυτό γιατί σε πολλά έργα του σύγχρονης μουσικής η έμπνευσή του πηγάζει από τη βυζαντινή παράδοση και καταλήγει σε ένα πρωτότυπο έργο με ιδιαίτερο, χαρακτηριστικό ηχόχρωμα. Ο Μιχάλης Αδάμης ήταν εκείνος που έδωσε την ευκαιρία στον Λυκούργο να ασχοληθεί με τη σύγχρονη μουσική (έργα: Κράτημα, Τετέλεσται, Φωτόνυμον, Βυζαντινά Πάθη, Ροδανόν).
Έργα σύγχρονης μουσικής για τον Δάσκαλο έχουν γράψει και οι συνθέτες Δημήτρης Τερζάκης (Νόμοι σε κείμενα του Ηράκλειτου, Liturgia Profana), Κυριάκος Σφέτσας (Ερωτικό τραγούδι, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον), ο Άγγλος συνθέτης John Tavener (Meditation on the Light) και ο Γιώργος Κυριακάκης (μηνί τω Οκτωβρίω). Συμμετείχε ως σολίστ-ψάλτης στο έργο του Θόδωρου Αντωνίου Κοντάκιον, που παρουσιάστηκε από τη χορωδία του ΑΠΘ υπό τη διεύθυνση του Γιάννη Μάντακα.
Μέλος της ερευνητικής ομάδας του μουσικού και ερευνητή Marcel Pérès και του Ensemble Organum, που ερευνά τα παλαιά δυτικά μέλη και τη σχέση τους με το βυζαντινό, προσεγγίζοντας σημαντικά μέλη (παλαιορωμαικά κ.α.) μετά από επίπονη μελέτη και πολύχρονη μουσικολογική έρευνα, εκ των οποίων τα περισσότερα έχουν εκδοθεί στη Γαλλία (οκτώ δίσκοι) .
Ως χοράρχης και μελετητής της βυζαντινής μουσικής έχει συγκεντρώσει πλούσιο ερευνητικό υλικό. Έχει συγγράψει σημαντικό αριθμό άρθρων και δημοσιεύσεων, ενώ έχει πάρει μέρος με ανακοινώσεις του σε πολλά επιστημονικά και μουσικολογικά συνέδρια.
Ασχολήθηκε εκτεταμένα με τη μελοποίηση, την καταγραφή και την προσαρμογή ύμνων. Κεντρική θέση κατέχει η μελοποίηση του στιχηραρίου. Το έργο του κυρίως περιλαμβάνει: α) μελοποίηση δοξαστικών νεωτέρων ακολουθιών σε παλαιό και αργοσύντομο μέλος β) προσαρμογή κανόνων και στιχηρών προσομοίων με βάση το Ειρμολόγιο του Ιωάννου Πρωτοψάλτου γ) μελοποίηση ψαλμικών στίχων σε Εκλογές Αγίων δ) καταγραφές ερμηνειών κορυφαίων Αγιορειτών πατέρων και ε) μελοποίηση διαφόρων ύμνων.
Το 1994 ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος του απένειμε το οφφίκιο του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως (Καθεδρικός Ναός Βρυξελλών 13.11.1994). Έχει επίσης τιμηθεί από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κυρό Διόδωρο, την Εκκλησία της Φινλανδίας και από πολλούς Μητροπολίτες του ελλαδικού χώρου (Πατρών, Παροναξίας, Καρπάθου και Κάσου, Βεροίας Ναούσης και Καμπανίας, Κισάμου και Σελίνου κ.α.). Η Σεπτή Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος του έχει απονείμει δύο φορές την ευαρέσκειά της και το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Αποστόλου Παύλου (2006). Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος του απένειμε την τιμητική διάκριση του Αργυρού Σταυρού του τάγματος του Φοίνικος (2004).
Ο Δάσκαλος Λυκούργος Αγγελόπουλος
Δείτε εδώ αρχειακό υλικό από ομιλίες του δασκάλου